Pod neprofitnim organizacijama, u smislu ovog zakona, podrazumijevaju se udruženja i fondacije, kao i strane i međunarodne nevladine organizacije osnovane i registrovane u Republici Srpskoj u skladu sa Zakonom o udruženjima i fondacijama Republike Srpske, koje u cijelosti ili djelimično finansiraju druge države, njihovi organi ili njihovi ovlašteni zastupnici, međunarodne i strane organizacije, strani državljani ili registrovane nevladine organizacije koje se finansiraju iz inostranstva.

Pod stranim subjektom podrazumijevaju se vlada, izvršni organ druge države ili strana politička stranka, fizičko lice koje nema državljanstvo Bosne i Hercegovine i prebivalište u Bosni i Hercegovini ili pravno lice ili grupa pravnih lica koja je organizovana po propisima druge države ili koja ima sjedište u drugoj državi. 

Nacrtom je propisano da neprofitnim organizacijama nije dozvoljeno političko djelovanje niti obavljanje političke aktivnosti. U vezi s tim, nacrt definiše političko djelovanje kao učešće u predizbornoj kampanji političkih stranaka i kandidata, prikupljanje sredstava za njih te finansiranje i sprovođenje političke aktivnosti s ciljem formiranja javnog mnijenja radi postizanja političkih ciljeva. Politička aktivnost, u smislu ovog nacrta, podrazumijeva svaku aktivnost prema organima, institucijama ili izabranim predstavnicima Republike Srpske ili predstavnicima Republike Srpske u institucijama Bosne i Hercegovine u smislu formulisanja, usvajanja ili izmjene propisa i politike Republike Srpske, ili u smislu političkog i javnog interesa. 

Međutim, istaknuto je da se političkim djelovanjem ne smatraju aktivnosti u oblasti nauke, kulture, socijalne i zdravstvene zaštite, sporta, zaštite potrošača, zaštite prava nacionalnih manjina i lica s invaliditetom, zaštite životne sredine, borbe protiv korupcije, filantropije, volonterstva i informisanja.

Nacrt također utvrđuje da se osnovni podaci o neprofitnoj organizaciji upisuju u Registar neprofitnih organizacija koji vodi Ministarstvo pravde Republike Srpske (u daljem tekstu Ministarstvo). Ovi podaci podrazumijevaju: 

1) ime, prezime i adresu, odnosno naziv i sjedište osnivača;

2) osnivački akt i rješenje o upisu koja je izdao nadležni organ;

3) statut,

4) organe neprofitne organizacije. 

Neprofitna organizacija podnosi prijavu Ministarstvu u roku 15 od dana registracije kod nadležnog organa. Ukoliko dođe do promjena u djelovanju organizacije, podnosilac prijave obavezan je dostaviti dopunu prijave u roku 30 dana od dana nastanka promjene.

Podaci upisani u Registar, kao i dokumentacija na osnovu koje se upis vrši, moraju biti dostupni i dati na uvid nadležnom inspekcijskom organu. Također, neprofitna organizacija obavezna je da Ministarstvu dostavi polugodišnji i godišnji finansijski izvještaj s naznakom uplatioca, visine doznačenih sredstava, vrste i iznosa naknade i prihoda izraženih u novcu ili drugoj vrijednosti, kao i izvještaja o utrošku sredstava. Ministarstvo taj izvještaj dostavlja Poreskoj upravi Republike Srpske radi kontrole finansijskog poslovanja.

Redovni nadzor nad zakonitošću rada neprofitne organizacije vrši nadležni inspekcijski organ jednom godišnje, dok se vanredni inspekcijski nadzor sprovodi po prijavama građana, pravnih lica, organa Republike Srpske, na osnovu javno dostupnih informacija ili na zahtjev nadležnog odbora Narodne skupštine Republike Srpske.

Ministarstvo prati aktivnosti neprofitnih organizacija kako na teritoriji Republike Srpske, tako i u drugim dijelovima Bosne i Hercegovine, i u slučaju da neprofitna organizacija djeluje suprotno odredbama ovog zakona, ministar podnosi zahtjev nadležnom sudu za zabranu obavljanja rada organizacije, a u skladu s odredbama Zakona o udruženjima i fondacijama Republike Srpske.

U Nacrtu je dalje navedeno da, u slučaju da neprofitna organizacija u svom djelovanju postupa suprotno Ustavu RS i propisima RS, odnosno kada djeluje kao agent stranog uticaja na štetu individualnih i drugih prava građana ili podstiče na nasilje, koristi govor mržnje ili podstiče vjersku ili drugu netrpeljivost s ciljem postizanja političkih ciljeva ili ukoliko Poreska uprava Republike Srpske utvrdi nepravilnosti u finansijskom poslovanju, Ministarstvo pokreće postupak kod nadležnog suda za zabranu obavljanja rada organizacije, kao i postupak protiv odgovornih lica u skladu s Krivičnim zakonikom Republike Srpske. 

Što se tiče prekršajnih odredbi, novčanom kaznom od 1.000 KM do 5.000 KM kaznit će se neprofitna organizacija koja:

1) ne obilježi promotivni materijal na način da ima istaknutu oznaku neprofitne organizacije,

2) ne podnese prijavu u roku 15 dana od dana registracije kod nadležnog organa ili prilikom podnošenja prijave ili dopune prijave dâ netačan podatak u vezi s upisom u Registar,

3) ne dostavi dopunu prijave o izvršenim promjenama u roku 30 dana od dana nastanka promjene,

4) ne dostavi finansijski izvještaj na način propisan ovim zakonom. 

Na ostala pitanja koja nisu propisana ovim zakonom Nacrtom je definisano da se primjenjuju odredbe Zakona o udruženjima i fondacijama Republike Srpske.

Fotografija: freepik.com