Osporenim članom 141. Porodičnog zakona RS propisano je da tužbu za utvrđivanje očinstva može podnijeti dijete do navršenih 25 godina života ili, ako je dijete maloljetno ili poslovno nesposobno, tužbu u njegovo ime podnosi zakonski zastupnik, odnosno staratelj, uz prethodnu saglasnost organa starateljstva. U vezi s navedenim, sud je utvrdio da ovakvo ograničenje roka predstavlja uplitanje u pravo pojedinca na saznanje o svom biološkom identitetu, što predstavlja kršenje njegovog prava na privatnost i lični integritet.

Odredbom člana 149. stav (2) Porodičnog zakona RS propisan je prekluzivni rok u kojem dijete može podnijeti tužbu za osporavanje očinstva lica koje se po ovom zakonu smatra njegovim ocem te je Ustavni sud RS proširio ocjenjivanje ustavnosti i na ovu zakonsku odredbu.

Sud je također ukazao na to da je interes zaštite pravne sigurnosti porodičnih odnosa važan, ali da on ne može imati prioritet nad pravom pojedinca da sazna svoj biološki identitet. Sud smatra da važeći Porodični zakon RS nije uspostavio pravičnu ravnotežu između javnog interesa (očuvanje pravne sigurnosti u porodičnim odnosima) i prava pojedinca na privatnost i saznanje svog biološkog porijekla. Prekluzivni rokovi za podnošenje tužbi, po mišljenju suda, predstavljaju neopravdano ograničenje ovog osnovnog prava.

Ustavom RS propisano je da zakoni, drugi propisi i opšti akti ne mogu imati povratno dejstvo, osim ako to zahtjeva opšti interes utvrđen u postupku donošenja zakona.  

Uvažavajući činjenicu da se radi o zakonu kojim se uređuju porodičnopravni odnosi, te postupci nadležnih organa u vezi s porodičnim odnosima i starateljstvom, kao i Odluku Ustavnog suda Republike Srpske kojom je brisana odredba člana 141, stvorena je pravna praznina, odnosno ostalo je neutvrđeno, odnosno uskraćeno pravo na podnošenje tužbe djeteta za utvrđivanje očinstva, čime se može opravdano cijeniti da postoji opšti interes da odredba novog člana 141a. ima povratno dejstvo.

Za primjenu ovog zakona nisu potrebna dodatna sredstva u budžetu Republike Srpske.

Više o zakonu možete pročitati putem opcije “Preuzmite tekst zakona”.

Fotografija: Pexels.com