Glava I – OSNOVNE ODREDBE (čl. 1 – 9)

U ovoj glavi definisan je predmet koji se uređuje ovim zakonom. Definiše se pojam kulturnog dobra kao svako nepokretno, pokretno i nematerijalno dobro za koje je utvrđeno da je od trajnog istorijskog, umjetničkog ili drugog značaja. Kulturno dobro može biti u svojini nosilaca svojine javnog prava, odnosno entiteta, jedinica lokalne samouprave, javnog preduzeća, javne ustanove i druge javne službe, kao i u svojini pravnih i fizičkih lica. Određuju se ciljevi zaštite kulturnih dobara te se definišu pojedini izrazi i pojmovi korišteni u ovome zakonu.

Glava II - VRSTE I KATEGORIJE KULTURNIH DOBARA (čl. 10 – 26)

U ovom dijelu zakona razvrstavaju se kulturna dobra u dvije vrste: materijalna i nematerijalna kulturna dobra te kao pokretna i nepokretna kulturna dobra. 

U nepokretna kulturna dobra ubrajaju se: spomenici kulture, prostorne kulturno-istorijske cjeline, arheološki ostaci i nalazišta, znamenita mjesta i kulturni predio. Također, zaštićena okolina nepokretnog kulturnog dobra uživa zaštitu kao i kulturno dobro. Dalje, u ovome dijelu definisane su sve navedene vrste nepokretnih kulturnih dobara.

Pokretna kulturna dobra, kao materijalna kulturna dobra, mogu biti arheološki, geološki, botanički, zoološki, zoografski, etnografski, etnomuzikološki, tehnički, kulturno-istorijski predmeti i umjetnička djela ili zbirke tih predmeta i djela, koje je stvorila priroda ili je stvorio čovjek svojim radom od praistorije do danas. Pod pokretnim kulturnim dobrima podrazumijevaju se: muzejska građa, arhivska građa, filmska građa, umjetnička djela, stara i rijetka knjiga, ostala građa koja svjedoči o ljudskom stvaralaštvu i razvoju prirode.

Dalje, u ovom dijelu zakona definiše se pojam nematerijalnog kulturnog dobra i svojstva ovakvih dijela. Nematerijalna kulturna dobra su: izvođačka umjetnost, tradicionalna muzika, pjesma i igra. U zavisnosti od značaja koji imaju, kulturna dobra se razvrstavaju u sljedeće kategorije: kulturno dobro na listi svjetske baštine, kulturno dobro od izuzetnog značaja, kulturno dobro od velikog značaja i ostala kulturna dobra.

Glava III – DJELATNOST ZAŠTITE KULTURNIH DOBARA (čl. 27 – 31)

U ovom dijelu zakona uređuju se način i oblik zaštite kulturnih dobara. Zaštita kulturnih dobara vrši se putem upravnopravnih radnji i drugim mjerama propisanim ovim zakonom, kao i važećim međunarodnim propisima. Također, zaštita kulturnih dobara obezbjeđuje se i na osnovu propisa kojim se uređuju oblasti prostornog planiranja i uređenja prostora, izgradnje objekata, zaštite prirode i zaštite životne sredine. Taksativno se navodi šta obuhvata djelatnost zaštite kulturnih dobara. Dalje, Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa (u daljem tekstu: Zavod) obavlja djelatnosti zaštite zakona za nepokretna kulturna dobra. Arhiv Republike Srpske (u daljem tekstu: Arhiv), Muzej Republike Srpske i Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske, Kinoteka Republike Srpske, Narodna i univerzitetska biblioteka Republike Srpske, ostali arhivi, muzeji, biblioteke (u daljem tekstu: nadležne ustanove zaštite) obavljaju djelatnosti zaštite za pokretna kulturna dobra i nematerijalna kulturna dobra. Dodatno se određuju djelatnosti Zavoda i Arhiva u domenu zaštite kulturnih dobara.

Glava IV - POSTUPAK USPOSTAVLJANJA ZAŠTITE KULTURNOG DOBRA (čl. 32 – 41)

U ovom dijelu zakona određuje se da se zaštita dobra uspostavlja postupcima utvrđivanja prethodne zaštite te postupcima utvrđivanja i proglašavanja kulturnog dobra. Postupak uspostavljanja prethodne zaštite te postupak utvrđivanja i proglašavanja kulturnog dobra u nadležnosti je Zavoda, Arhiva, odnosno ustanova zaštite u čijoj su nadležnosti čuvanje, zaštita, obrada i korišćenje dobra koje je predmet postupka. Ministar donosi Pravilnik kojim se uređuju postupak uspostavljanja prethodne zaštite i postupak utvrđivanja i proglašavanja kulturnog dobra. Postupak po službenoj dužnosti mogu pokrenuti Arhiv i Zavod ili se može pokrenuti na osnovu inicijative drugih pravnih ili fizičkih lica.

Dalje, definiše se da se prethodna zaštita uspostavlja za dobro za koje se pretpostavlja ili procjenjuje da ima kulturnu vrijednost. Prethodna zaštita se uspostavlja na osnovu prijedloga stručnog lica, koji se zasniva na neposrednom uvidu u stanje dobra, raspoloživoj dokumentaciji i drugim relevantnim činjenicama u vezi sa tim dobrom. Zavod, Arhiv, odnosno nadležna ustanova zaštite, dužni su da u roku od tri godine istraže i valorizuju dobro koje uživa prethodnu zaštitu i da predlože njegovo utvrđivanje za kulturno dobro.

Određuje se da Zavod i Arhiv, odnosno nadležna ustanova zaštite, sakupljaju podatke i valorizuju dobro koje uživa prethodnu zaštitu te sačinjavaju elaborat o utvrđivanju kulturnog dobra. Definiše se šta elaborat mora sadržavati. Narodna skupština Republike Srpske (u daljem tekstu: Skupština) donosi odluku o proglašenju kulturnog dobra od izuzetnog značaja. Vlada Republike Srpske (u daljem tekstu: Vlada) donosi odluku o proglašenju kulturnog dobra od velikog značaja. Zavod proglašava ostala nepokretna kulturna dobra, a Arhiv ili nadležne ustanove zaštite ostala pokretna i nematerijalna dobra. Određuje se koje informacije mora da sadrži akt o proglašenju kulturnog dobra te koje mjere zaštite se primjenjuju na svako kulturno dobro. Zavod i Arhiv, odnosno nadležna institucija zaštite, zaduženi su za redovno praćenje stanja kulturnog dobra te eventualni prestanak statusa kulturnog dobra.

Glava V - ZAŠTITA I ČUVANJE KULTURNIH DOBARA (čl. 42 – 58)

U ovo dijelu zakona određuju se mjere koje poduzima sopstvenik za zaštitu kulturnog dobra te eventualna mogućnost da se to dobro preda ili ustupi na trajno ili privremeno čuvanje drugom pravnom ili fizičkom licu. Mjere tehničke zaštite na zaštićenom nepokretnom dobru su: preventivne mjere, konzervacija, restauracija, sanacija, rekonstrukcija i revitalizacija kulturnog dobra. Zavod utvrđuje preventivne tehničke mjere i način njihovog sprovođenja. Postupak davanja saglasnosti za preduzimanje mjera tehničke zaštite i drugih radova na zaštićenim nepokretnim dobrima propisuje se pravilnikom. Zavod daje saglasnost na projekte i dokumentaciju za izvođenje radova na nepokretnim zaštićenim dobrima i vrši stručni nadzor. Direktor Zavoda ima ovlasti da izda rješenje za zabranu daljeg izvođenja radova i rušenje, odnosno povrat u prvobitno stanje objekta, o trošku investitora po određenim uslovima. Detaljno se uređuju prava i obaveze izvođača radova u ovim slučajevima. Dalje, određuje se da iskopavanje i istraživanje arheološkog nalazišta može obavljati ustanova zaštite, naučnoistraživačka ili visokoškolska ustanova sa odgovarajućim studijskim programom. Zavod daje odobrenje za arheološko iskopavanje. Definišu se informacije koje se nalaze u odobrenju za iskopavanje i istraživanje arheoloških nalazišta. Nosilac odobrenja koji vrši arheološka iskopavanja i istraživanja dužan je da, u roku od tri mjeseca po završetku radova, Zavodu dostavi preliminarni izvještaj o izvršenom istraživanju. Definiše se sadržaj preliminarnog izvještaja. Zakon zabranjuje traganje za arheološkim ostacima uz pomoć detektora metala i drugih tehničkih sredstava. 

Glava VI - UPRAVLJANJE I KORIŠĆENJE KULTURNOG DOBRA (čl. 59 – 75)

U ovom dijelu zakona uređuje se upravljanje nepokretnim i pokretnim kulturnim dobrima, šta se podrazumijeva pod upravljanjem, obaveza i ko je odgovoran za upravljanje nad nepokretnim i pokretnim kulturnim dobrima. Pravno lice koje je zaduženo za upravljanje dužno je da donese plan upravljanja. Planom upravljanja utvrđuje se način sprovođenja zaštite, korišćenja i upravljanja kulturnim dobrom, smjernice i prioriteti u njegovoj zaštiti i očuvanju. Dalje, kulturno dobro koristi se isključivo u skladu sa svojom osnovnom namjenom, na način kojim se poštuje njegov integritet i štiti njegova kulturna vrijednost. Omogućava se korištenje kulturnog dobra u promotivne i prezentacione svrhe. Naziv, ime i lik kulturnog dobra mogu se koristiti u komercijalne svrhe samo po odobrenju Zavoda, Arhiva, odnosno nadležne ustanove zaštite, ako je to u skladu sa svojstvima i namjenom kulturnog dobra. Nepokretno kulturno dobro od izuzetnog ili velikog značaja može se dati na korišćenje putem koncesije. Detaljno se uređuju obaveze koncesionara. Kulturno dobro, kao i kulturno dobro koje uživa prethodnu zaštitu, ne može se trajno izvesti, odnosno iznijeti u inostranstvo. Uređuju se postupak u slučaju privremenog izvoza kulturnog dobra iz zemlje, naknade i troškovi. Također, u vezi s ovim arhivom, odnosno nadležnom ustanovom zaštite, u čijoj je nadležnosti čuvanje i korišćenje kulturnog dobra, dužna je da Zavodu dostavi listu kulturnih dobara i dobara koja uživaju prethodnu zaštitu čiji bi izvoz predstavljao trajno osiromašenje kulturnog nasljeđa Republike Srpske. Zavod je dužan da sačini Centralnu listu kulturnih dobara i dobara koja uživaju prethodnu zaštitu čiji bi izvoz predstavljao trajno osiromašenje kulturnog nasljeđa Republike Srpske, kao i da sačini listu otuđenih kulturnih dobara. Definišu se obaveze trgovaca antikvitetima.

Glava VII - PRAVA I OBAVEZE SOPSTVENIKA KULTURNOG DOBRA (čl. 76 – 81)

U ovom dijelu zakona definišu se prava, obaveze i dužnosti spostvenika kulturnog dobra. Kad sopstvenik dobra ne izvršava mjere zaštite, ili ih ne izvršava s pažnjom dobrog domaćina, odnosno kad privremeno ili trajno napusti kulturno dobro tako da postoji opasnost da ono bude oštećeno ili uništeno, Zavod, Arhiv, odnosno nadležna ustanova zaštite, rješenjem određuju da se kulturno dobro privremeno preda fizičkom ili pravnom licu kao staraocu za sprovođenje mjera zaštite kulturnog dobra.

Glava VIII - PROMET I EKSPROPRIJACIJA KULTURNIH DOBARA (čl. 82 – 83)

U ovom dijelu zakona određuje se da je pravo preče kupovine kulturnog dobra od opšteg interesa. Republika Srpska ima pravo preče kupovine kulturnog dobra u privatnom vlasništvu, odnosno vlasnik privatnog kulturnog dobra obavezan je da u pisanoj formi ponudi za prodaju privatno kulturno dobro Zavodu, Arhivu ili drugoj nadležnoj ustanovi zaštite, navede cijenu i ponudi uslove. Ukoliko vlasnik privatnog kulturnog dobra postupi suprotno odredbama ovoga zakona, Zavod, Arhiv ili druga nadležna ustanova zaštite imaju pravo da tužbom protiv vlasnika i kupca zahtijevaju poništenje ugovora o kupoprodaji, a najkasnije u roku od pet godina od dana njegovog zaključenja.

Glava IX - EVIDENCIJA KULTURNIH DOBARA (čl. 84 – 87)

U ovom dijelu zakona određuje se da Zavod vodi Centralni registar kulturnih dobara (u daljem tekstu: Centralni registar) i Registar nepokretnih kulturnih dobara (u daljem tekstu: Registar). Oba registra vode se u analognoj i elektronskoj formi. Također, Zavod, Arhiv, odnosno nadležna ustanova zaštite, za svako kulturno dobro sačinjavaju dosje kulturnog dobra. Određuje se da se na nepokretno kulturno dobro upisano u Centralni registar stavlja oznaka da je pod posebnom zaštitom.

Glava X - NAČIN FINANSIRANJA I NADZOR (čl. 88 – 92)

U ovom dijelu zakona određuje se da se sredstva za obavljanje djelatnosti zaštite i korištenja kulturnih dobara obezbjeđuju iz budžeta Republike Srpske, iz budžeta jedinica lokalne samouprave, međunarodnih fondova, donatorstvom, sponzorstvom, neposredno od korisnika, prodajom proizvoda i usluga na tržištu i iz drugih izvora. Upravni nadzor nad primjenom ovog zakona vrši Ministarstvo. Stručni nadzor nad radom nadležnih ustanova zaštite za aktivnosti u vezi sa nepokretnim kulturnim dobrima vrši Zavod. Inspekcijski nadzor nad primjenom ovog zakona i drugih akata iz oblasti zaštite i korišćenja kulturnih dobara i dobara koja uživaju prethodnu zaštitu vrši Republička uprava za inspekcijske poslove, posredstvom nadležnog inspektora.

Glava XI - KAZNENE ODREDBE (čl. 93 – 98) 

U ovom dijelu određuju se visine novčanih kazni i uslovi za njihova izricanja. Za prekršaje određene ovim zakonom, novčanom kaznom u iznosu od 2.000 KM do 6.000 KM kaznit će se za prekršaj Zavod, Arhiv ili nadležna ustanova zaštite. Za sopstvenike koji prekrše odredbe ovoga zakona predviđene su novčane kazne u iznosima od 2.000 KM do 6.000 KM, dok su za pravna lica predviđene kazne u iznosima od 5.000 KM do 15.000 KM. Novčanom kaznom od 5.000 KM do 10.000 KM kaznit će se za prekršaj fizičko ili pravno lice ako bez odobrenja Zavoda ili nadležne ustanove zaštite prilikom traganja za arheološkim ostacima koristi detektor metala ili druga tehnička sredstva

Glava XII - PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE 

U ovom dijelu zakona, Zavodu, Arhivu i nadležnim ustanovama zaštite ostavlja se rok od dvije godine da donesu odgovarajuće akte iz svoje nadležnosti. Kulturna dobra stavljena pod zaštitu po propisima koji su važili do dana stupanja na snagu ovog zakona smatraju se zaštićenim dok se ne izvrše njihova evidencija i kategorizacija po odredbama ovog zakona. Ministar će u roku od devet mjeseci donijeti pravilnike iz svoje nadležnosti, a u skladu sa odredbama ovoga zakona.